Odcinek nr 5 pt. „Mało znane i nieznane fakty muzealne”.
Pierwszym kierownikiem będzińskiego Muzeum z siedzibą w zamku został Włodzimierz Błaszczyk (1956 – 59), z wykształcenia archeolog, który starał się realizować zadania statutowe instytucji.
Bezpośrednio po otwarciu zamku w działalności muzealnej był to czas niedostatku finansowego i kadrowego. Kierownictwo borykało się z wieloma problemami. Jednym z nich - paradoksalnie - była bardzo duża frekwencja przekładająca się na tysiące odwiedzających w ciągu miesiąca, co przy niewielkiej liczbie personelu utrudniało zachowanie bezpieczeństwa zbiorów. Sytuacja uległa zmianie od 1.01.1957 roku, kiedy Ministerstwo Kultury i Sztuki włączyło zamek do ogólnopolskiej sieci muzeów. Będzińska placówka podlegała Wydziałowi Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach a bezpośrednio Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Będzinie. Powyższy stan rzeczy pozwolił na zapewnienie finansów związanych z utrzymaniem obiektu oraz siedziby całej administracji, magazynów zbiorów i biblioteki mieszczącej się w budynku przy ulicy Zawale 14, a przede wszystkim znalazły się środki na zwiększenie zatrudnienia.
Największym dobrem Muzeum, oprócz budowli zamkowej, była ekspozycja muzealna, która zachwycała nie tylko mieszkańców regionu, ale też czołowych, polskich i zagranicznych muzeologów. Pod koniec września 1956 roku zamek będziński odwiedziła delegacja ludzi kultury z kilku państw europejskich. Wśród znamienitych gości był Jan van der Haagen, szef Sekcji Muzeów i Zabytków przy UNESCO oraz Georges Henri Rivière – dyrektor Międzynarodowej Rady Muzeów - ICOM z siedzibą w Paryżu. Goście zagraniczni zwiedzili warownię w towarzystwie prof. dra hab. Stanisława Lorentza – dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie, wybitnego działacza na rzecz odbudowy zabytków i muzeów, a jednocześnie eksperta ds. ochrony zabytków z ramienia UNESCO. Drugim przedstawicielem polskiej strony był prof. dr Jan Zachwatowicz, ówczesny Generalny Konserwator Zabytków, członek honorowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków – ICOMOS. Zwiedzający docenili poniesiony trud podczas odbudowy będzińskiej warowni i zachwycili się wystawą stałą stwierdzając, że koncepcja ekspozycji może stanowić bardzo dobry przykład dla zagranicznych muzeów w skali ich regionów. Wizyta w Będzinie muzealników, o tak wysokiej randze, była pokłosiem tzw. Międzynarodowej Kampanii Muzealnej, czyli spotkania w Polsce muzeologów z krajów ówczesnej Europy, które odbyło się we wrześniu 1956 roku. Celem zjazdu m.in. kustoszy z Luwru, dyrekcji muzeów w Pradze, Budapesztu, Sofii była wymiana poglądów na tematy zawodowe na przykładzie wybranych muzeów Warszawy, Krakowa, Poznania, Torunia i Gdańska, natomiast w centrum dyskusji znalazło się też Muzeum w Będzinie.
W tamtym okresie będziński zamek wzbudzał zainteresowanie nie tylko szerokiej publiczności, ale też był natchnieniem dla filmowców. W 1954 roku na wzgórzu zamkowym został nakręcony film pt. „WCZASY ROWEROWO – KRAJOZNAWCZE. STAROŻYTNY ZAMEK BĘDZIŃSKI”. Autorami i realizatorami amatorskiego dzieła byli Tadeusz Rzepkiewicz i Olgierd Rydzewski członkowie Amatorskiego Klubu Filmowego – Katowice. Scenariusz tej zaginionej produkcji wymagał zaangażowania członków sekcji kolarskiej z Koła Sportowego „Kolejarz” w Piotrowicach. Sportowcy wystąpili w roli turystów zwiedzających nasz region. Film w 1955 roku zajął 6 miejsce na 42 zgłoszenia w prestiżowym Ogólnopolskim Konkursie Filmów Amatorskich im. prof. Henryka Kluby w Warszawie (obecnie: Ogólnopolski Konkurs Filmów Niezależnych im. prof. Henryka Kluby).
Romantyczny wizerunek ruin, a później odbudowanego zamku będzińskiego był wielokrotnie utrwalany przez wielu artystów. Odnosząc się do opisywanego czasu należy wspomnieć prace malarza i grafika Wacława Pileckiego. Artysta związany z Zagłębiem Dąbrowskim po ukończeniu krakowskiej ASP, w latach 30. XX wieku wykonał linoryty i litografie pokazujące stan ruin będzińskiej warowni. W 1957 roku kopie tych prac zebrane pod wspólnym tytułem TEKA GRAFICZNA pt. „Zamek w Będzinie” i opatrzone tekstem redaktora wydawnictwa „Śląsk” Alfreda Ligockiego oraz kierownika Muzeum w Będzinie Włodzimierza Błaszczyka zostały wydane nakładem 5100 egzemplarzy na pamiątkę odbudowy i włączenia zamku w skład sieci placówek muzealnych.
Na przełomie lat 60/70 XX wieku oprócz funkcji muzealnej w zamku były realizowane zadania Urzędu Stanu Cywilnego, gdzie pary młode w jednej z sal zwaną „Rycerską” wśród pamiątek z przeszłości zawierały związki małżeńskie.
W ciągu upływających lat dyrekcja Muzeum w zamku wraz z pracownikami opracowała wiele wystaw czasowych i owocnie współpracowała z będzińskimi miłośnikami starożytności, ale o tym ostatnim fakcie opowiemy Państwu w następnym odcinku. Zapraszamy do obejrzenia galerii, gdzie zostały udostępnione zdjęcie nigdy wcześniej nie publikowane.
Szanowni Państwo, jeżeli ktoś dysponuje zdjęciami z tamtego okresu to zapraszamy do Muzeum, gdzie muzealnicy prowadzą akcję „Zbiórka Wspomnień”.
Kontakt:
32 267 77 07, wew. 26 lub
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Fot. L. Balcerowski, 1958 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Włodzimierz Błaszczyk, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie.
Wycieczka, 1955 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Prof. dr hab. Stanisław Lorentz. Z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego
Prof. dr Jan Zachwatowicz. Z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego
Zwiedzający na międzymurzu, 1958 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Spotkanie przed bramą główną zamku, lata 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Widok zamku od północnego wschodu, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Tadeusz Rzepkiewicz i Olgierd Rydzewski podczas kręcenia filmu o zamku, 1954 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Zwiedzający, 1954 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Przed zakończeniem odbudowy, 1955 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Prelekcja na dziedzińcu zamkowym, lata 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Kolejka oczekujących na otwarcie muzeum, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Mroźna zima, a zwiedzających nie brakowało, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum
Zagłębia w Będzinie
Z teki Wacława Pileckiego, „Zwalone sklepienie piwnic”. Z zasobów Działu Sztuki Muzeum
Zagłębia w Będzinie
Z teki Wacława Pileckiego, „Międzymurze”. Z zasobów Działu Sztuki Muzeum
Zagłębia w Będzinie
Zamek po odbudowie widoczny od strony Gzichowa. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Prace zamkowe a na drugim planie widoczna Góra Dorota w Grodźcu, połowa lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Fragment wystawy stałej w zamku, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Fragment wystawy stałej w zamku, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Kopia renesansowego siedziska na wystawie stałej w zamku, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Fragment wystawy stałej w zamku, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Fragment wystawy stałej w zamku, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Fragment wystawy stałej w zamku, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Fragment wystawy stałej w zamku, koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Fragment wystawy stałej w zamku (klatka schodowa), koniec lat 50. XX w. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Zawarcie związku małżeńskiego w sali zamkowej między Panią Ewą a Panem Zbigniewem, 1972 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Państwo Młodzi, świadkowie i goście weselni na dziedzińcu zamkowym, 1972 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
Dyrektor Muzeum Aleksandra Daab (1961-95) oprowadza po wystawie etnograficznej w zamku, 1982 r. Z zasobów Muzeum Zagłębia w Będzinie
