Odcinek nr 7 pt. „Od przedsiębiorstwa przez Młodzieżowy Domu Kultury do Muzeum”.

Po otwarciu zamku dyrekcja Muzeum Ziemi Będzińskiej realizowała swój program organizując wystawy, pozyskując nowe nabytki. Natomiast  opodal, na drugim brzegu rzeki w Gzichowie zapomniany Pałac Mieroszewskich (dawna nazwa Dwór/Pałac Gzichowski) ulegał degradacji.

Na początku lat 50. XX w. siedzibą Państwowego Ośrodka Maszynowego (POM) w Będzinie był zabytkowy pałac, gdzie w dużej jego części mieściły się biura przedsiębiorstwa. Budynek pałacowy i zabudowania folwarczne w 1957 r. przedstawiały widok ruin i dużego zanieczyszczenia. Po głównej bramie wjazdowej do założenia pałacowo-parkowego pozostały tylko ślady, a otaczający dobra mur w wielu miejscach został rozebrany. Elewacja budynku wykazywała odrapania z tynku i braki detalu architektonicznego, natomiast pałacowy dach porastały brzozy. W głównej sieni pałacu trzymano słomę oraz węgiel na opal, ponieważ część zabytkowego budynku była przeznaczona na mieszkania dla ośmiu rodzin pracowników POM-u. We wnętrzach pałacu smętnego widoku zaniedbania dopełniały „ruchome stopnice schodów” oraz wyrwane ze ścian kinkiety wraz z instalacją elektryczną, zaś zwały brudnych ubrań i butów uwypuklały obraz wszechobecnego brudu. W parku zarośniętym krzakami pasły się gęsi, a jedynym pozytywnym akcentem tego ponurego wizerunku był zadbany ogród, który od 1954 r. należał do będzińskiego Wydziału Oświaty.

Na początku 1957 r. udało się doprowadzić do wysiedlenia dotychczasowego gospodarza i rozpocząć prace remontowe. Na szczeblu wojewódzkim zapadła decyzja o przekształceniu obiektu w Młodzieżowy Dom Kultury. Założenia dotyczące remontu przewidywały dostosowanie poszczególnych wnętrz pałacowych do wymogów Wydziału Oświaty, tak aby młodzież po godzinach szkolnych spędzała aktywnie czas w różnych pracowniach. Koncepcję „rewitalizacji” parku i ogrodu przedstawił ówczesny kierownik Wydziału Oświaty - Pan Łętka. Miały tam się znaleźć boiska do gier i zabaw, a ogród chciano zmienić w ambitne laboratorium różnorodnych gatunków roślin, drzew i krzewów pochodzących z terenów całej Polski. Plany zakładały powierzenie młodzieży opieki nad hodowlą królików, nutrii, rasowych kur, a także pszczół. Plony pozyskane z sadu i ogrodu warzywnego młodzi hodowcy mieli rozdzielać między sobą.

Powyższe projekty częściowo zostały zrealizowane już w marcu 1958 r. Za kwotę około 360 tysięcy złotych rozpoczęto prace remontowe i adaptacyjne. Roboty murarskie wykonali siewierscy fachowcy pod kierownictwem St. Bednarza. Na terenie parkowym i ogrodowym, wokół pałacu faktycznie powstała pasieka, szkółka drzew owocowych i plantacja morwy, a przy ogrodzie owocowo-warzywnym hodowla zwierząt futerkowych. Młodzież przez wiele lat działalności placówki realizowała swoje pasje pod okiem instruktorów w specjalistycznych pracowniach: obróbki drewna, radiotechnicznej, teletechnicznej, choreograficznej, modelarstwa lotniczego, plastycznej, biologicznej, historycznej, polonistycznej, muzycznej, zbieraczy owadów i wiele innych powstających przez lata działalności Domu Kultury. Młodsze dzieci po zajęciach lekcyjnych korzystały ze świetlicy, a ciekawscy świata z czytelni. Dla osób uzdolnionych wokalnie oraz rytmicznie dedykowano zespół pieśni i tańca, a dla miłośników nowoczesnych bitów zespół instrumentalny. W Domu Kultury prężnie działała sekcja imprez masowych organizująca wiele zabaw plenerowych odbywających się m.in. obok barokowych rzeźb za pałacem. Na początku lat 70. XX w. w każdy piątek dzieci zbierały się w największej sali pałacu na seans filmowy o przygodach „Bolka i Lolka”. Młodzieżowy Dom Kultury we wspomnieniach, obecnie dorosłych wychowanków, zapisał się nie tylko jako instytucja spełniająca swoje funkcje oświatowe, ale dla wielu młodych ówczesnie ludzi był to drugi dom.

Po przypadkowym odkryciu w salach pałacowych cennych malowideł ukrytych pod warstwami XIX i XX wiecznych narzutów tynku Konserwator Wojewódzki podjął decyzję o rozpoczęciu prac konserwatorskich i w II połowie lat 70. działalność Domu Kultury została zakończona. Konserwacje polichromii z równocześnie prowadzonymi pracami remontowymi pałacu trwały wiele lat. W międzyczasie zostały wszczęte procedury dotyczące zmiany funkcji zabytkowego obiektu z Młodzieżowego Domu Kultury na placówkę muzealną - o czym Państwu opowiemy w następnym odcinku.

Szanowni Państwo, jeżeli ktoś posiada wspomnienia związane z pałacem z tamtych lat i chciałby uzupełnić naszą opowieść zapraszamy do kontaktu: 32 267 77 07, wew. 26 lub Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. Bardzo liczymy na współpracę w sprawie fotografii upamiętniających tamten czas.

Pałac pod zarządem Państwowego Ośrodka Maszynowego, lata 50. XX w., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Pałac po remoncie i zaadaptowany do funkcji Młodzieżowego Domu Kultury, lata 60. XX w., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Z tablicą informującą o funkcji obiektu, lata 60. XX w., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Zabawa plenerowa. Za publicznością widoczny posąg Bachusa, lata 60/70 XX w., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Spotkanie w Domu Kultury, lata 60. XX w., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie. Może ktoś posiada więcej wiadomości na temat tego spotkania – zapraszamy do kontaktu.

Spotkanie z funkcjonariuszką służb mundurowych. Na potrzeby działalności Domu Kultury została częściowo rozbita ściana południowa w jednej z sal i połączona z drugą salą. Niestety ten zabieg doprowadził do nieodwracalnych zniszczeń polichromii, lata 60. XX w., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Występ zespołu młodzieżowego za pałacem, lata 60/70 XX w. (?), ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie. Liczymy na pomoc w poznaniu nazwy zespołu.

Występ zespołu młodzieżowego w pałacu, lata 60/70 XX w. (?), ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie. Liczymy na pomoc w poznaniu nazwy zespołu. A może ktoś się rozpoznaje – prosimy o kontakt.

Występ w pałacu zespołu młodzieżowego, a może grupy recytatorskiej (?), lata 60/70 XX w. (?), ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie. Liczymy na pomoc w ustaleniu imion wspaniałej młodzieży.

Pałac w czasie remontu II połowa lat 70. XX w., widoczny brak dekoracyjnych waz kamiennych, które zostały zdjęte z barokowego naczółka i oddane do pracowni konserwartorskiej, ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Wnętrze pałacu podczas badań ustalających obecność polichromii, 1978 r., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Na zdjęciu osłonięty zabytkowy kominek oraz fragment bardzo zniszczonej polichromii, obecnie jest to Sala Wodzów Antycznych, stan z 1978 r., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Prace murarskie odwracające proces wcześniejszych zmian układu funkcjonalno-przestrzennego, 1979 r., na zdjęciu obecna Sala Wodzów Antycznych, ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.