(…) Wydawać się to może dziwem, a jednak jest rzeczą dowiedzioną, że zabawka dziecięca odzwierciedla w sposób doskonały kulturę danej epoki. (…) Nie ulega też przeto wątpliwości, że zabawki dziecięce naszej doby służyć będą przyszłym pokoleniom ludzkim do lepszego poznania naszego poziomu kulturalnego. (…)

Tak pisano w historycznym już artykule pt. Nowoczesne zabawki dla dzieci na łamach czasopisma „TYGODNIK ILUSTROWANY. LITERATURA, SZTUKA, ŻYCIE” 2. stycznia 1926 roku. Autor podkreślał, że produkowane ówcześnie lalki posiadają zdolność imitacji ruchu, poruszają gałkami ocznymi i mają estetyczne kształty. Z perspektywy czasu można przyznać redakcji czasopisma rację, dlatego, że w naszych zbiorach znajduje się lalka z lat 20. XX wieku. Zabawka w pozycji leżącej zamyka oczka a jej stawy kolanowe i łokciowe są ruchome. Prezentowana, porcelanowa lalka ze zbiorów etnograficznych Muzeum Zagłębia w Będzinie jest ubrana w strój ludowy i pięknie się uśmiecha, a jej paluszki zostały wykonane z dużą precyzją. Nie sposób się nie zgodzić z redaktorem, który pisał, że lalki o ile dotrwają do czasów przyszłych pokoleń zapewne zachowają nie małą wartość.
Obecnie możemy w przeszłość wysłać wiadomość o następującej treści:
Szanowny Panie Redaktorze, zabawka dotrwała do 2020 roku i przedstawia dla muzealników ogromną wartość historyczną oraz poznawczą. Jesteśmy pod wrażeniem precyzji jej wykonania. Nasza zabytkowa lalka ostatnio przeszła szereg zabiegów konserwatorskich, dlatego zaręczamy, że będą ją podziwiać przyszłe pokolenia. Panie Redaktorze lalki polskiej produkcji w Pana epoce były cenione i słynne nawet za oceanem. Zapewne Pan wiedział, że w czasopiśmie „ŚWIATOWID” w 1935 roku ukazał się krótki artykuł o najmłodszej gwieździe filmowej w Pana czasach – Shirley Temple, która zakochała się w najpiękniejszej lalce świata, jaką była polska zabawka o imieniu Wanda. Mała aktorka otrzymała lalę od przedstawicielstwa Foxa w Polsce.
Panu Redaktorowi z przeszłości i naszym współczesnym Czytelnikom polecamy uwadze zdjęcia lalki z naszych zbiorów oraz małej Shirley z polską krakowianką na kolanach.
Czasopisma wzmiankowane w naszym artykule pochodzą ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Porcelanowa lalka, lata 20. XX w., Polska. Ze zbiorów etnograficznych Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Fot. Fox, Krakowianka maleńkiej Shirley, „ŚWIATOWID”, 1935 r. s.16.