„Ludzie mowią ze każdy goscz khtori iedzie zaluie tego miescza, ysz thak opusthoszalo”.
Lustracja królewska z 1564 r.
Lustracje królewskie z XVII w. mówią, że zamek będziński pomimo opuszczenia i pewnych uszkodzeń jest nadal zdolny do obrony. Już w następnej z 1570 r. czytamy:
: „…działek polnych funtowych żelaznych 3, półfuntowe 1, akownic osadzonych dobrych 11. Jeśliby ta atmata JKM była nie moglibyśmy rzetelney wiadomości powziąć”.

Hakownica to rodzaj ciężkiej strzelby, która powstała przed rokiem 1400 jako udoskonalenie prymitywnej rusznicy. Często zaliczana jest do najlżejszej kategorii dawnej artylerii.

Łoże pierwotnie umieszczone było w osi lufy, później zakończone kolbą. W tylnej części lufy, z góry lub z boku, znajdował się otwór zapłonowy i panewka. Pierwotnie proch na panewce zapalano za pomocą rozpalonego pręta, rozżarzonego węgla lub hubki, później lontu, a od początku XVI wieku przy pomocy zamka kołowego. U wylotu lufy znajdował się hak skierowany w dół pod kątem prostym. To właśnie charakterystyczna cecha tej broni. Służył on do amortyzowania odrzutu, gdyż broń przy strzelaniu, ze względu na duży ciężar, opierano i jednocześnie „zahaczano” o mur, strzelnicę lub wóz bojowy. Jako podpórki stosowano również forkiety albo składany trójnóg, tzw. „kozę”. Masa hakownic dochodziła do kilkunastu kilogramów a długość wynosiła od 100 do 180 cm. Używano kul kamiennych i żelaznych, później ołowianych.
W walkach polowych hakownica obsługiwana była przez dwóch ludzi. Jeden z nich nosił i przytrzymywał podczas strzału podpórkę. Hakownice wraz z kozłami do ich podpierania transportowane były na wozach.
W XVII wieku klasyczna wersja hakownicy wyszła z użycia. Wersja zmniejszona, zwana była półhakiem. Rozwinięciem hakownicy był arkebuz.
W zbiorach naszego Muzeum znajduje się kilka luf hakownic oraz jeden egzemplarz kompletny – z łożem i zamkiem. Właściwie jest to broń kombinowana ponieważ lufa i łoże pochodzą z dwóch różnych hakownic. Okaz ten można zobaczyć na ekspozycji zamkowej, gdzie towarzyszy mu ciężka strzelba tarczowa (już bez haka) przerobiona z dawnej hakownicy.