Wybudowany przez króla Kazimierza III Wielkiego czternastowieczny zamek w Będzinie w XVIII w. popadł w ruinę. W 1834 r. z inicjatywy hrabiego Raczyńskiego odbudowano go według projektu architekta pochodzenia włoskiego – Franciszka Marii Lanciego. Niestety w połowie XIX w. budowla ponownie uległa zniszczeniu.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę idea odbudowy zamku i utworzenia w jego murach muzeum odżyła na nowo. W 1918 r. zawiązało się „Towarzystwo Opieki nad Górą Zamkową”, które to w 1927 r. powołało „Towarzystwo Muzeum Zagłębia Dąbrowskiego”. Rolą stowarzyszeń była opieka konserwatorska nad murami zamku, jego odbudowa i dążenie do zorganizowania w warowni placówki muzealnej. Projekt rekonstrukcji zabytku opracował prof. Adolf Szyszko-Bohusz. Pomimo tego, jak i zgromadzenia przez TOnGZ znacznych środków finansowych Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nie wydało zgody na rozpoczęcie prac budowlanych. Dopiero po zakończeniu II wojny światowej udało się przekonać władze PRL-u do projektu rekonstrukcji zamku. W 1952 r. Ministerstwo Kultury i Sztuki Warszawie zatwierdziło fundusze na odbudowę według projektu inż. arch. Zygmunta Gawlika. Prace trwały od 1952 do 1956 r., a nadzór konserwatorski pierwotnie powierzono dr Józefowi Klaussowi a następnie inż. arch. Romanowi Romańskiemu. Równocześnie z pracami rekonstrukcyjnymi przeprowadzono na terenie warowni wykopaliska archeologiczne pod kierownictwem Włodzimierza Błaszczyka.
W końcu nadszedł dzień wyczekiwany przez kilka pokoleń mieszkańców Będzina, czyli otwarcie odbudowanego zamku. Rankiem 29 lipca 1956 r. na rogatkach ulic Będzina ubrani w historyczne stroje heroldowie obwieszczali dźwiękiem trąbek rozpoczęcie uroczystości. Pod murami zamku ustawiali się mieszkańcy w oczekiwaniu na otwarcie bramy zamkowej. Hejnał z wieży zamkowej również uświetnił dawno wyczekiwane wydarzenie. Po wystąpieniach przedstawicieli MRN w Będzinie oraz urzędu konserwatorskiego pierwsi goście mieli okazję podziwiać wystawę „Przeszłość Ziemi Będzińskiej” przygotowaną przez zespół w składzie: Włodzimierz Błaszczyk, Anna Stankiewicz i Alicja Kulesz. Do późnego wieczora zgromadzona publika bawiła się na festynach ludowych wokół murów starej warowni. Dzisiaj, po sześćdziesięciu siedmiu latach wspominając to ważne dla regionu wydarzenie, zachęcamy Państwa do zakupu książki „Przeszłość-Przyszłości. Pamiętnik Muzealny” w której jest dużo archiwalnych fotografii ukazujących otwarcie zamku, ale nie tylko. Publikacja do nabycia w sklepiku muzealnym w zamku lub w Pałacu Mieroszewskich.
Opracowanie oparto:
Małgorzata Hałasik, „Przeszłość-Przyszłości. Pamiętnik Muzealny”, Będzin 2021 r.
Otwarcie zamku w Będzinie, oczekujący mieszkańcy regionu, 29.07.1956 r., ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.
