Fibula typu Almgren 158 z cmentarzyska ciałopalnego kultury przeworskiej w Częstochowie – Żabieńcu.
Ten rodzaj zabytków, który jest bardzo ważny w ustalaniu chronologii stanowisk archeologicznych, pełnił rolę elementu stroju od epoki brązu, aż do czasów średniowiecza.

Fibula tłumacząc z języka łacińskiego, to dosłownie klamra lub zapinka. Używana zarówno przez kobiety jak i mężczyzn, fibula służyła do spinania szaty i mimo tak prozaicznej funkcji stała się przez kilkanaście stuleci obiektem o najbardziej zróżnicowanych formach wśród znanych artefaktów archeologicznych.
Przedstawiona zapinka została wykonana z brązu i charakteryzuje się jednoczęściową budową,
tzn. została wykonana z jednego kawałka drutu. Artefakt o długości 7 cm i wysokości 1,3 cm, wyróżnia się smukłym kształtem, lekko wygiętym kabłąkiem, podwiniętą nóżką oraz delikatnie tordowaną igłą. Na podstawie znalezisk ze stanowisk archeologicznych, ten typ zabytków wskazuje na zakres czasowy od I poł. III w. n.e. do początku IV w. n.e., który nazywany jest przez archeologów późnym okresem rzymskim.
Warto tutaj wspomnieć o samym stanowisku w Częstochowie-Żabieńcu (w latach 60-tych kiedy prowadzone były badania, stanowisko określano jako Żabieniec), które jest dość osobliwe,
ze względu na obiekty archeologiczne jakie tam zostały odkryte. Badania prowadzone
przez Kazimierza Godłowskiego, pozwoliły na wytypowanie szczególnej ich formy związanej
z obrządkiem pogrzebowym. Chodzi tutaj o tzw. „obiekty rowkowe typu żabienieckiego”, które mają formę prostokątnego obrysu o boku mierzącym ok. 2, 3 m i szerokości zagłębienia wynoszącej
ok. 30-40 cm. W wypełnisku wspomnianych rowków znajdowała się warstwa spalenizny, fragmenty ceramiki oraz przepalone kości. W Żabieńcu rozpoznano 13 tego typu obiektów, co stanowi najliczniejszą grupę tych obiektów na stanowiskach kultury przeworskiej z dorzecza Liswarty.
Ten rodzaj obiektów nastręcza archeologom sporo problemów interpretacyjnych. Możliwe,
że wykonane rowki miały dodatkowo doprowadzać powietrze w celu podsycania ognia podczas ciałopalenia. Możliwe, że ów prostokątny zarys wyznaczał obszar stosu, na którym kremowano zmarłego.
-------------------------------------------------------------------------------------
Bibliografia:
Kazimierz Godłowski Sprawozdanie z badań na cmentarzysku z okresu późnorzymskiego w Żabieńcu, pow. Częstochowa, w 1962 roku [w:]Sprawozdania Archeologiczne T.16 (1964 r.)
Kazimierz Godłowski Badania wykopaliskowe na cmentarzysku z okresu późnorzymskiego w Żabieńcu, pow. Częstochowa, w 1963 roku [w:] Sprawozdania Archeologiczne T.17 (1965 r.)
Kazimierz Godłowski Kontynuacja badań wykopaliskowych w dorzeczu Liswarty (Rybno, Żabieniec, Opatów) [w:] Sprawozdania Archeologiczne Vol. 21 (1969)
Irena Jakubczyk Wokół zapinki typu A.158 ze Złotej, pow. sandomierski [w:] Monumenta Archeologica Barbarica Series Gemina, t. III
Joanna Zagórska-Telega Obiekty kremacyjne z cmentarzysk kultury przeworskiej z dorzecza Liswarty z młodszego i późnego okresu wpływów rzymskich oraz wczesnej fazy wędrówek ludów [w:] Wiadomości Archeologiczne, t. LXVI, 2015
#MuzeumZagłębiawBędzinie #ArcheologicznyZabytekMiesiąca #Archeologia