- cytat z inskrypcji nagrobnej Ajzyka, syna Dawida zm. 1 tewet 5609 r.
Od stycznia w Pałacu Mieroszewskich czynna będzie wystawa czasowa „Cmentarz żydowski na Górze Zamkowej w Będzinie - cenny zabytek wielokulturowej przeszłości miasta”. Ekspozycja powstaje w ramach projektu, na który Muzeum Zagłębia otrzymała grant ze Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie. Cmentarz na Górze Zamkowej to miejsce niezwykłe, skłania do refleksji nad losem tych, którzy odeszli. Został założony w lipcu 1831 r. w czasie epidemii cholery. Jest to jedyny zachowany do dziś cmentarz żydowski na terenie miasta i jeden z najstarszych w regionie.
Macewy z będzińskiej nekropolii reprezentują tradycyjny typ nagrobków, który wykształcił się jeszcze w średniowieczu. Spotykamy tu niezwykle bogactwo motywów floralnych tworzących często, mniej lub bardziej rozbudowane obramowania płaszczyzny inskrypcyjnej czy zwieńczenia macewy. Występuje także tendencja do pokrywania płaskorzeźbą całych przestrzeni przeznaczonych na dekorację symboliczną. Na późniejszych XX - wiecznych cmentarzach motywy floralne ulegają znacznej redukcji, a przedstawienia stają się bardziej schematyczne i odkuwane na podstawie szablonów. Warto podkreślić, ze macewy z będzińskiego cmentarza są wyjątkowe również dlatego, że są dziełem nieprofesjonalnych kamieniarzy. Nie spotkamy dwóch takich samych nagrobków. Przy tworzeniu ekspozycji wykorzystano przetłumaczone na język polski przez dr hab. Annę Michałowską - Mycielską teksty inskrypcji hebrajskich. Zwiedzając wystawę poznamy, oprócz typowych symboli czy motywów zdobniczych, również kilka osób pochowanych na cmentarzu - Cilkę, która była dobrą matką i żoną, malutkiego Israela, który „Piękny był jak róża”, Chanę - córkę szanowanego Dana, która zmarła w „dobrej sławie” i Ester, która z „powodu śmierci ojca i matki sama nosiła wodę ….”
Wystawa prezentowana będzie w Pałacu Mieroszewskich – siedzibie Muzeum Zagłębia od stycznia do czerwca 2022 r. Następnie zostanie użyczona do innych zainteresowanych muzeów i instytucji.
