„Święci stali się dla ludzi patronami poszczególnych dni,
wyznaczając rytm czasu, a zatem wszelkich działań,
opiekując się w nieszczęściu,
wspierając na co dzień we wszystkich sferach życia…”
Magdalena Bożenna Liberska-Marinow

Idea stworzenia wystawy „Galeria Wszystkich Świętych”, którą obecnie oglądać możemy w będzińskim muzeum,  zrodziła się z potrzeby zwrócenia uwagi na odchodzące już do przeszłości elementy dawnego ludowego krajobrazu, w którym szczególną rolę odgrywały małe formy architektury sakralnej, a więc kapliczki przydrożne z postaciami świętych i patronów. Tworzone z pasją są wyrazem kunsztu twórców ludowych. Wystawa pomogła także zaprezentować szerszej publiczności rzeźbę ludową z województwa łódzkiego, która w opinii wielu specjalistów, w chwili obecnej jest wyróżniającą się w Polsce.
Do realizacji projektu „Galeria Wszystkich Świętych”, zaproszeni zostali twórcy nieprofesjonalni. Nie był to jednak wybór przypadkowy. Zwrócono się do rzeźbiarzy mających bogaty dorobek artystyczny, często nagradzanych i cenionych za swój warsztat. Realizatorom tego przedsięwzięcia zależało bowiem na wysokim poziomie wykonanych prac, tak aby  zaprezentowane  przedstawienia – w swej formie i treści – nie tylko nawiązywały do pierwowzoru, ale zawierały także odniesienia do współczesności i były ciekawym przykładem tego typu twórczości. Dzięki wysiłkom naszych twórców udało się stworzyć niezwykłe prace, które zostaną pokazane w formie wystawy szerszemu gronu.
W ludowej religijności otoczeni kultem byli przede wszystkim Bóg Ojciec, Chrystus
i Matka Boża. Bogobojność mieszkańców wsi ukształtowana została również poprzez boski panteon świętych i patronów. Wizerunki tych postaci często związane były z intencją fundatora, jego indywidualnymi upodobaniami oraz swoistą „modą” i trendami panującymi w ikonografii chrześcijańskiej w danym czasie. Duży wpływ na wybór patrona, na przykład do przydrożnej kapliczki, odgrywały i nadal odgrywają ośrodki kultu sanktuaryjnego takie jak: Jasna Góra, Licheń, Gidle czy Poświętne-Studzianna.
Najczęściej występujące typy ikonograficzne świętych pańskich w Łódzkiem to Jan Nepomucen, Jan Chrzciciel, Florian, Święta Rodzina, Hubert, Barbara, Teresa od Dzieciątka Jezus, Rozalia, Roch, Franciszek, Wawrzyniec, Agata. Wielu z wymienionych świętych w interpretacji łódzkich twórców nieprofesjonalnych oglądać można od 13 grudnia 2018 r.  w Pałacu Mieroszewskich. Prezentacja wystawy potrwa do połowy stycznia.

Andrzej Białkowski
Etnolog
Łódzki Dom Kultury