Jedna z największych arterii komunikacyjnych naszego miasta, aleja Hugona Kołłątaja, nosi imię wybitnego reformatora szkolnictwa, działacza politycznego, historyka, filozofa, duchownego i pisarza doby oświecenia.
Dnia 1. kwietnia przypada 220. rocznica urodzin człowieka tyleż wybitnego i wyprzedzającego swoje czasy, co kontrowersyjnego.

Z tej okazji warto przypomnieć jego dokonania.
Hugo Kołłątaj herbu Kotwica urodził się 1. 04. 1750 roku na Wołyniu, we wsi Dederkały Wielkie, w niezamożnej rodzinie szlacheckiej jako trzeci syn Antoniego, podczaszego mścisławskiego i Marii z Mierzyńskich. Ukończył szkołę w Pińczowie, następnie uzyskał stopień doktora filozofii w Akademii Krakowskiej. Naukę kontynuował w Wiedniu i we Włoszech – uzyskał doktorat z prawa i teologii.
Zaangażował się w pracę Komisji Edukacji Narodowej, został rektorem Akademii Krakowskiej, zreformował tę najstarszą polską uczelnię - wprowadził nauki przyrodnicze do programu kształcenia poprzez zorganizowanie nowych katedr, doprowadził do utworzenia gabinetu fizycznego i chemicznego oraz laboratorium anatomicznego. Dzięki jego staraniom powstały: Obserwatorium Astronomiczne, Ogród Botaniczny i klinika lekarska. Ponadto zreorganizował administrację, uporządkował archiwum uniwersyteckie oraz zbiory biblioteczne.
Zwolennik równouprawnienia miast i uwłaszczenia chłopów, współautor Konstytucji 3 maja, od 1791 roku był podkanclerzym koronnym, natomiast w czasie powstania kościuszkowskiego, z ramienia Rady Najwyższej Narodowej pełnił funkcję kierownika Wydziału Skarbu. Przez osiem lat był więziony przez władze zaborcze, gdy odzyskał wolność, zorganizował Liceum w Krzemieńcu oraz został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ostatni okres życia spędził w Księstwie Warszawskim. Zmarł 28. 02. 1812 roku, po długiej i ciężkiej chorobie, w samotności i zapomnieniu. Został pochowany na warszawskich Powązkach, urnę z sercem złożono w kościele w Wiśniowej koło Sandomierza, we wsi, gdzie mieszkał jego brat – Rafał Kołłątaj.
Ilością swoich dokonań Hugo Kołłątaj mógłby wypełnić kilka bogatych i barwnych biografii. Był człowiekiem o wybitnej inteligencji, zwolennikiem idei republikańskich, przeciwnikiem podziałów klasowych, politykiem, pisarzem i reformatorem uwielbianym przez współczesnych. Jednak wokół tej pomnikowej postaci narosło wiele kontrowersji. Historycy i literaturoznawcy wspominają, iż mimo stanu duchownego był człowiekiem lubiącym wystawne życie, łasym na zaszczyty, ambitnym, skoncentrowanym na gromadzeniu majątku, oskarżany był nawet o defraudację funduszy powstańczych. Najpoważniejszym zarzutem wysuwanym wobec Kołłątaja przez jego przeciwników było zgłoszenie akcesu do Konfederacji Targowickiej. Mimo krytyki określonych postaw i działań faktem jest, iż historia życia Hugona Kołłątaja splotła się z historią Polski XVIII wieku w sposób znaczący i nierozerwalny, a jego zasługi dla rozwoju nauki, nowoczesnej edukacji, reform społeczno – politycznych są nie do przecenienia.
Warto przy okazji przypomnieć losy nazwy jednej z największych ulic w Będzinie, która przywołuje pamięć o tej wybitnej postaci. Aleja Hugona Kołłątaja, (zachodnia część) nosi to miano od dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to zastąpiła dawną nazwę – ulicę Sławkowską. W okresie okupacji wymieniony odcinek drogi określano jako „Alte Hauptstrasse” (Stara Główna). W latach 1975 - 1991 arteria komunikacyjna nosiła nazwę Aleja Aleksandra Zawadzkiego - upamiętniała postać urodzonego na Ksawerze działacza komunistycznego i Przewodniczącego Rady Państwa. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku powrócono do nazwy używanej w okresie międzywojennym.