Po śmierci Stefana Batorego zwołano sejm elekcyjny w celu wybrania nowego władcy.

Z powodu rozbieżności doszło do podwójnej elekcji: część szlachty wybrała na króla austriackiego arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, druga część – szwedzkiego królewicza Zygmunta Wazę.

Na wieść o wyborze, arcyksiążę udał się do Rzeczpospolitej. Po drodze do stolicy zaprzysiągł w Ołomuńcu zobowiązania osobiste – „pacta conventa”. Maksymilian został jednak chłodno przyjęty w nadgranicznym Będzinie. Kraków natomiast w ogóle nie wpuścił elekta. Austriacy rozpoczęli oblężenie, ale miasto wytrzymało prowadzone jesienią 1587 r. oblężenie. W wyniku niepowodzenia, Maksymilian wycofał się na pogranicze polsko-czeskie. W tym czasie ze Szwecji przybył królewicz Zygmunt, którego koronowano 27 grudnia 1587 r. jako Zygmunta III.

Następnie podjęto akcję zbroją w celu zmuszenia Maksymiliana Habsburga do zrzeczenia się prawa do polskie korony. Wyprawą dowodził kanclerz i hetman wielki koronny Jan Zamoyski, który 24 stycznia 1588 r. pod Byczyną wydał bitwę Austriakom. Ze starcia zwycięsko wyszli Polacy, a sam arcyksiążę dostał się do niewoli.

Aby rozwiązać konflikt obydwie strony wyznaczyły delegacje, które prowadziły rokowania na pograniczu śląsko-małopolskim. Przedstawiciele króla Zygmunta III Wazy obradowali głównie w Będzinie, natomiast reprezentanci cesarza Rudolfa II – w Bytomiu. Rolę mediatora przyjął na siebie ówczesny legat papieski Hipolit Aldobrandini (przyszły papież Klemens VIII).

Rokowania zakończono podpisaniem traktatu przez stronę polską 9 marca i habsburską 10 marca, które obecnie znane jest jako tzw. traktat będzińsko-bytomski. Na jego mocy arcyksiążę Maksymilian musiał zrzec się roszczeń do polskiego tronu (uczynił to jednak dopiero w 1598 r.), Rzeczpospolitej zwrócono zajętą wcześniej Lubowlę, a cesarz Rudolf II zobowiązał się nie ingerować w sprawy Polski ani nie zawierać układów z Rosją.