Wernisaż wystawy "Między sztuką a rzemiosłem"

4 października 2013 r. w Pałacu Mieroszewskich odbył się wernisaż wystawy kafli piecowych:
„Między sztuką a rzemiosłem. Gotyckie i wczesnonowożytne kafle z terenu Górnego Śląska i Zachodniej Małopolski”.
Wystawa prezentuje kafle pochodzące z wykopalisk archeologicznych prowadzonych na zamkach i we wczesnych ośrodkach miejskich. Obejmuje 140 eksponatów, które zostały wypożyczone z Muzeów w: Bielsku–Białej, Bytomiu, Chudowie, Gliwicach, Collegium Maius w Krakowie, Muzeum w Raciborzu, Sławkowie i Wodzisławiu Śląskim. Część pochodzi ze zbiorów własnych Muzeum Zagłębia - z prac wykopaliskowych na Zamku w Będzinie i rynku w Siewierzu.

Zgromadzonych na wernisażu gości przywitała Wioletta Mikuła - Dyrektor Muzeum Zagłębia. Następnie archeolog Aleksandra Rogaczewska - autorka scenariusza - wprowadziła uczestników w tematykę prezentowaną na wystawie. Jest to ekspozycja interesująca pod wieloma względami. Można na niej prześledzić zmiany, jakim podlegały kafle piecowe od najstarszych, tzw. garnkowych i miskowych – toczonych na kole garncarskim, poprzez reprezentowane najliczniej kafle płytowe, wytwarzane od II poł. XV w.; dowiedzieć się, jak wyglądała produkcja kafli, poznać różnorodność technik wykonania, przede wszystkim zaś podziwiać artyzm przedstawień i całe bogactwo motywów zdobniczych.

W odróżnieniu od naszych dzisiejszych urządzeń grzewczych dawne piece kaflowe oprócz funkcji użytkowej posiadały walory estetyczne, miały „duszę”, nie tylko ogrzewały, ale również zdobiły pomieszczenia Na prezentowanych kaflach pojawiają się sceny biblijne, postaci świętych, przedstawienia obyczajów rycerskich, heraldyka,   ornamenty   geometryczne,   architektoniczne,   rośliny
i zwierzęta, w tym również zwierzęta mityczne, np. jednorożec i gryf. Uważny obserwator znajdzie tu cały przegląd przedstawicieli górnych warstw ówczesnego społeczeństwa – królów, biskupów, rycerzy, giermków, dworzan; często uczestniczących w scenach narracyjnych: pojedynkach, polowaniach, ślubach. Warto zwrócić uwagę na kafel przedstawiający Sokolnika (znaleziony w Gorzyczkach) – ciekawe, dobrze zachowane przedstawienie ze zbiorów Muzeum w Wodzisławiu Śląskim czy kafel z wizerunkiem króla Judy Amazjasza z dworu w Kozłowie – ze zbiorów Muzeum w Gliwicach.

Prezentowane eksponaty różnią się też stopniem zachowania, jednakże   chcąc   zaprezentować   na   wystawie   całe   bogactwo   tematyki i stylów przedstawień, zdecydowano się na włączenie nawet niewielkich fragmentów, jeśli tylko zawierały czytelne obrazy i wzory. Obok kafli środkowych na ekspozycji reprezentowane są również kafle wieńczące, gzymsowe i narożne – w zależność od miejsca w piecu, z którego pochodzą. Kafle różnią się również stylem przedstawień, od dość nieporadnych, po wykonane z dużą dozą artyzmu, zależnie od ośrodka, w którym powstała matryca bądź osobistych uzdolnień rzemieślnika.

Wystawę „Między sztuką a rzemiosłem. Gotyckie i wczesnonowożytne kafle z terenu Górnego Śląska i Zachodniej Małopolski” można zwiedzać w Muzeum Zagłębia w Będzinie do 30 listopada 2013 r.