Elementy zabudowy zamku w Będzinie – budynek mieszkalny

Część badaczy uważa, iż czasie rozbudowy zamku w czasach Kazimierza Wielkiego do wieży czworobocznej dobudowany został od zachodu niższy budynek mieszkalny. Inaczej przedstawia to weduta Matthiasa Gerunga, gdzie obie części zamku są tej samej wysokości, nakryte jednym dachem.
Łączna wysokość budynku mieszkalnego wraz z zrekonstruowanym dwuspadowym dachem wynosi dzisiaj blisko 20 m (19,13m).

Pierwotnie miał on tylko jedno piętro. W dokumentacji Z. Gawlika można znaleźć informację, iż „W XVI w. na części mieszkalnej górnego zamku nadbudowano drugie piętro.”
Budynek mieszkalny połączony był na wszystkich kondygnacjach (poza pierwszą - obecnie w piwnicy) z pomieszczeniami wieży czworobocznej. Podobnie jak inne elementy zamku zbudowany został z kamienia wapiennego łamanego i przyciosywanego. Ściana południowa powstała prawdopodobnie poprzez zaanektowanie i nadbudowę biegnącego po osi wschód - zachód pierwszego muru obwodowego. Jej grubość, 2 m, do wysokości 10,48 m odpowiada grubości pierwszego muru. Wyżej ściany są cieńsze, a co za tym idzie pomieszczenia większe. Najcieńsza jest ściana zachodnia, gdyż od tej strony była ona dodatkowo osłaniana nieistniejącą już dzisiaj wieżą bramną. We wszystkich ścianach budynku mieszkalnego odkryto w czasie prac budowlanych strzelnice. Otwory okienne w ścianie południowej pochodzą z II okresów: gotyckie z XVI w. i XIX wieczne z opaskami ceglanymi. Sytuację komplikuje dodatkowo fakt, iż na późnogotyckie otwory okienne nałożono później otwory Lanciego, a następnie wykuto je na nowo w XX w. wg projektu Z. Gawlika.
W elewacji północnej budynku mieszkalnego zachowano autentyczne strzelnice odsłonięte w trakcie prac budowlanych - na parterze i jedną na piętrze. Obecnie w tej części zamku eksponowana jest wystawa historyczna „Z dziejów zamku i miasta” oraz zbiory broni i uzbrojenia ochronnego Muzeum Zagłębia w Będzinie. I kondygnacja, znajduje się obecnie w ziemi, poniżej poziomu dziedzińca.
Najwyższa kondygnacja budynku mieszkalnego była największa mogła pełnić wiele funkcji – auli, sali biesiadnej w czasie wizytacji królewskich, itp.
Drugi budynek mieszkalny, na terenie zamku tzw. dom Lanciego zbudowany został dopiero w XIX w. Znajdował się pomiędzy wieżą cylindryczną i czworoboczną w części wschodniej dziedzińca. W czasie odbudowy zamku zrezygnowano z jego rekonstrukcji – była to bowiem budowla nowsza, zacierająca czystość rozwiązań średniowiecznych. Wcześniej na tym miejscu mógł znajdować się niewielki budynek przylegający do wieży czworobocznej, pełniący funkcję kaplicy zamkowej.
Nie wszyscy wiedzą, że w ścianie zachodniej zamku od strony zewnętrznej – w przejściu łączącym międzymurze z dziedzińcem, które znajduje się pomiędzy budynkiem mieszkalnym a niewielkim budynkiem wzniesionym nad dzisiejszą karczmą, znajduje się napis „Odnowiony 1834” z czasów przebudowy F.M. Lanciego.

Design Joanna Kobryń © Muzeum Zagłębia w Będzinie

MAPA STRONY