Wybitna postać polskiej kultury. Pisarz, tłumacz, eseista, erudyta.

Urodził się 11 maja 1895 roku we Lwowie. Był synem Julii Paradowskiej i ks. Jana Bartoszewskiego, duchownego greckokatolickiego. W 1913 roku kończył IV Gimnazjum Klasyczne im. Jana Długosza we Lwowie. W tym samym roku, będąc jeszcze uczniem, zadebiutował szkicem literacko-filozoficznym Rousseau. Zainteresowania Parandowskiego koncentrowały się wokół kultury, literatury i historii starożytnej – zaowocowało to wstąpieniem na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie studiował filozofię, filologię klasyczną, archeologię, historię sztuki i literatury. Wybuch pierwszej wojny światowej przerwał studia późniejszego autora Mitologii, który w okresie internowania w Rosji uczył w szkołach w Woroneżu i Saratowie. W 1920 roku wznowił studia, które ukończył trzy lata później, uzyskując magisterium z filologii klasycznej i archeologii. Pracując jako kierownik literacki w wydawnictwie Alfreda Altenberga (lata 1922 – 1924), wydawał serię przekładów z literatur klasycznych oraz cykl Wielcy pisarze. Współpracował z czasopismami: Gazetą Poranną, Tygodnikiem Ilustrowanym, Wiadomościami Literackimi i tygodnikiem Tęcza. Odbywał podróże badawcze w latach 1924–1926, celem jego wypraw były: Francja, Grecja i Włochy. W 1929 roku, po przeprowadzce do Warszawy, został sekretarzem redakcji miesięcznika Pamiętnik Warszawski, ponadto publikował recenzje literackie i teatralne w prasie lwowskiej i warszawskiej. W 1930 został członkiem polskiego PEN-Clubu, a w latach 1933–1978 (z przerwą w okresie drugiej wojny światowej) był jego prezesem. Był wielokrotnie nagradzany jako autor, otrzymał brązowy medal w czasie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku – książka Dysk olimpijski została wyróżniona w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury. Rok później otrzymał Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury za wybitną twórczość literacką. W czasie drugiej wojny światowej Jan Parandowski poniósł dotkliwą stratę – w płomieniach Powstania Warszawskiego przepadło bezpowrotnie jego archiwum literackie wraz z niewydanymi pracami.
Obok pisarstwa zajmowała go edukacja – po roku 1945 objął katedrę kultury antycznej, a następnie literatury porównawczej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w 1946 roku , pełnił także funkcję dziekana Wydziału Nauk Humanistycznych KUL (rok akademicki 1948/ 49). Został członkiem zwyczajnym Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, współpracował z Tygodnikiem Powszechnym, Meandrem, Twórczością. Był członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). Dwukrotnie został nominowany do Literackiej Nagrody Nobla – w roku 1957 i 1959. Współorganizował Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy w Warszawie w 1958 roku, a w 1962 r. został wiceprezesem międzynarodowego PEN-Clubu. W 1964 roku otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. Był sygnatariuszem Listu 34 uczonych i pisarzy w obronie wolności słowa. W roku 1976 otrzymał tytuł doktora honoris causa Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL. Zmarł w Warszawie 26 września 1978 roku, został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
W swojej twórczości zajmował się popularyzacją wiedzy o kulturze starożytnej Grecji i Rzymu a także artystycznym przetwarzaniem motywów antyku. W klasycyzmie starożytności poszukiwał harmonii i ładu, zgody między naturą a kulturą, witalizmem a postawą kontemplacyjną. Twórczość Parandowskiego to pogranicze prozy fabularnej i eseju. Największą popularność zyskały utwory rozpowszechniające wiedzę o antyku – wśród nich na wyróżnienie zasługuje Mitologia (1924), która już niemal od wieku kształtuje wyobrażenia młodzieży o wierzeniach starożytnych, a także Wojna trojańska (1927), Przygody Odyseusza (1935) – popularne adaptacje eposów homeryckich. Był także autorem relacji z podróży: Rzym czarodziejski (1924), Dwie wiosny (1927), Podróże literackie (1958) oraz utworów o charakterze refleksyjno – wspomnieniowym. Należą do nich eseje, opowiadania i zapiski autobiograficzne: Godzina Śródziemnomorska (1949), Wrześniowa noc (1962), Luźne kartki (1965), Akacja (1967), Pod zamkniętymi drzwiami czasu (1975). Jan Parandowski to także wybitny tłumacz, w jego bogatym dorobku znajdują się: przekład prozą Odysei (1953), O wojnie domowej Cezara (1951), Życie Karola Wielkiego Einharda (1935) czy Listy Teofilakta Symokatty (1953). Zajmował się również teorią przekładu. Zapoznając się z twórczością Jana Parandowskiego, odnosimy wrażenie, że żył, myślał, tworzył, działał i pracował na granicy dwóch rzeczywistości – burzliwej historii XX wieku, w którym przyszło mu żyć - i antyku, starożytnej Grecji i Rzymu. Na czym polegał fenomen jego twórczości? Trafnie ujął to Jan Prokop w eseju W poszukiwaniu utraconego czasu – Jan Parandowski, pisząc następujące słowa: Zadanie pisarza nie polega więc na przekształcaniu świata, wyrażaniu siebie lub osądzaniu współbraci, ale na ocalaniu od zapomnienia. Pisarz stoi jak gdyby na pograniczu dwóch światów, jak Charon przewoźnik pośredniczy między tym, co podległe czasowi, i tym, co wyrasta ponad czas. Jest swoistym dawcą nieśmiertelności, nobilituje zjawiska, przenosząc je w sferę bezczasu.  
Opisy zdjęć:

Jan Parandowski przed 1929 r., Tęcza, 7, 1928 r., autor nieznany, domena publiczna.
https://lubimyczytac.pl/ksiazka/96496/wojna-trojanska

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/203171/dysk-olimpijski