Odważnik został wydobyty z nawarstwień na południowym zboczu Góry Zamkowej, w rejonie, gdzie mieściło się zaplecze gospodarcze średniowiecznego grodu a nieco później, połączony kwartał zamkowo - kościelny.

Ma kształt kuli spłaszczonej na obu biegunach, stąd zresztą, wzięła się używana dziś powszechnie nazwa tego typu zabytków. Został wykonany z żelaza i otoczony cienką „koszulką” z któregoś ze stopów miedzi. Mógł to być mosiądz lub brąz, nie przeprowadzono badań metaloznawczych, wnioski o rodzaju materiału użytego na osłonkę możemy wysnuć jedynie na podstawie jej barwy. Zabiegi takie stosowano aby zapobiec częstemu podstępowi, do jakiego uciekali się nieuczciwi kupcy, którzy podcinali lub podpiłowywali nieznacznie odważniki, przez co ich waga odpowiadała mniejszej ilości odważanego towaru, niżby na to wskazywało oznaczenie. Eksponat waży obecnie 25 g. Jeżeli widoczny na jego powierzchni ślad rdzy z odkrytego żelaznego wnętrza świadczy o podjętej próbie sfałszowania wagi, to mogła ona być pierwotnie nieco wyższa. W stosowanym powszechnie od wieku XIV (po normalizacji dokonanej przez Kazimierza Wielkiego) systemie opartym o grzywnę krakowską, ten stan rzeczy odpowiada wadze 1 uncji, a widoczny w otoku podział na trzy jednostki może oznaczać podział na trzy skojce. Byłby, więc, nasz odważnik ósmą częścią jednostki podstawowej, którą stanowiła wspomniana grzywna krakowska (196,26 – 201,86 g). Ten system wagowy przetrwał długie lata i był stosowany jeszcze w czasach nowożytnych.

Design Joanna Kobryń © Muzeum Zagłębia w Będzinie

MAPA STRONY