W tym roku, dnia 8. maja, przypada 75. rocznica zakończenia drugiej wojny światowej.
O godzinie 23.01 niemieckie siły walczące na frontach drugiej wojny światowej - na lądzie, w powietrzu, na wodzie - zaprzestały działań wojennych.

Konflikt wyniszczający Europę i sięgający poza jej granice, trwający od 1939 roku został zakończony podpisaniem bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.
W tym szczególnym dniu warto przypomnieć, jak do niej doszło.
Po samobójczej śmierci Adolfa Hitlera na czele państwa stanął Karl Dönitz, którego celem było zawieszenie broni na froncie zachodnim. Dążył do zawarcia ustaleń, na mocy których siły niemieckie zaangażowane w walkę z Armią Czerwoną mogły swobodnie cofać się na zachód, by poddać się Amerykanom lub Brytyjczykom. Realizacja tej koncepcji pozwalała uniknąć niewoli sowieckiej oraz dawała możliwość przemieszczenia na zachód niemieckiej ludności cywilnej.
Marszałek Bernard Montgomery, naczelny dowódca wojsk brytyjskich na froncie zachodnim,  4 maja 1945 r. przyjął kapitulację wojsk niemieckich w północno-zachodnich Niemczech, Danii i Holandii. Ze strony niemieckiej akt podpisał admirał Hans Georg von Friedeburg. Naczelny aliancki dowódca generał Dwight Eisenhower obawiał się zawarcia separatystycznego rozejmu co, jak przewidywał, mogło doprowadzić do konfliktu państw Europy Zachodniej ze Związkiem Radzieckim.
Prowadzono dalsze rokowania, które doprowadziły do podpisania wstępnego protokołu kapitulacyjnego. Miało to miejsce dnia 7 maja 1945 roku w Reims. Dokument przewidywał przerwanie walk 8 maja o godzinie 23.01 oraz bezwarunkową kapitulację Niemiec. Sygnatariuszami aktu byli: przedstawiciel Naczelnego Dowództwa Alianckich Sił Ekspedycyjnych generał Walter Bedell Smith, ze strony niemieckiej -  generał Alfred Jodl – szef sztabu Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu i przedstawiciel Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych, major Wilhelm Oxenius – (Naczelne Dowództwo Lotnictwa) - oraz admirał Hans Georg von Friedeburg – reprezentujący Marynarkę Wojenną. Wśród sygnatariuszy dokumentu nie mogło zabraknąć przedstawiciela Armii Czerwonej i Związku Radzieckiego - był nim generał Iwan Susłoparow. Jednak to nie wystarczyło Józefowi Stalinowi, który domagał się ponowienia aktu kapitulacji w obecności przedstawicieli naczelnych dowództw czterech głównych państw sojuszniczych.
Żądania te zostały spełnione i następnego dnia, 8 maja 1945 roku, w gmachu szkoły saperów w dzielnicy Karlshorst w Berlinie zorganizowano podpisanie bezwarunkowej kapitulacji Wehrmachtu i innych sił III Rzeszy. Niemieckiej delegacji, zaopatrzonej w pełnomocnictwa Naczelnego Dowódcy Wehrmachtu i Prezydenta Rzeszy, wielkiego admirała Karla Dönitza, przewodniczył  feldmarszałek Wilhelmem Keitel. Pozostałymi członkami delegacji byli: admirał Hans Georg von Friedeburg oraz generał lotnictwa  Hans Jürgen Stumpff. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele mocarstw sojuszniczych: Związku Radzieckiego, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Francji. Dokument podpisali: marszałek Gieorgij Żukow, przedstawiciel sowieckich sił zbrojnych oraz brytyjski generał lotnictwa Arthur Tedder a także dwaj świadkowie - naczelny dowódca amerykańskiego lotnictwa strategicznego gen. Carl Spaatz  oraz dowódca 1. Armii Francuskiej gen. Jean de Lattre de Tassigny. Dokument zawierał warunki bezwarunkowej kapitulacji wojsk niemieckich ustalone poprzedniego dnia w Reims.
Akt kapitulacji został podpisany 8 maja około godziny 23.00 czasu środkowoeuropejskiego – w Moskwie, ze względu na różnicę czasu był już 9 maja. To spowodowało, że w Związku Radzieckim i krajach bloku wschodniego, w tym również w Polsce (do 2015 roku), 9 maja obchodzono jako Święto  Zwycięstwa i Wolności. Data ta została zmieniona -  24 kwietnia 2015 Sejm RP przyjął ustawę o Narodowym Dniu Zwycięstwa obchodzonym 8 maja.
Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2004 roku ustanowiło dni 8 i 9 maja czasem pamięci i jedności ofiar drugiej wojny światowej.
Proces kapitulacji Niemiec wpłynął na powstanie nowego układu sił w Europie i na świecie. Przez kolejne dziesięciolecia kształtował politykę międzynarodową i wpływał na życie tych, którzy ocaleli.
Warto w tym szczególnym dniu przywołać wspomnienie o wszystkich, którym nie było dane przetrwać tego nieludzkiego czasu. Szacuje się, że w czasie drugiej wojny światowej zginęło ponad 50 milionów ludzi – cywili, żołnierzy, jeńców i więźniów, zmarłych z powodu głodu i chorób. To najkrwawsze i najtragiczniejsze żniwo w historii, bolesny bilans nietolerancji, fanatyzmu i pogardy dla człowieka. Smutny pomnik zwycięstwa ideologii nad rozumem. Nie wolno o tym zapomnieć.



Na zdjęciu: Feldmarszałek Wilhelm Keitel podpisujący akt kapitulacji, 8. 05.1945 r., domena publiczna.

Design Joanna Kobryń © Muzeum Zagłębia w Będzinie

MAPA STRONY