Kartka z kalendarza- rocznica likwidacji będzińskiego getta

W sierpniu tego roku przypada 76 rocznica likwidacji getta będzińskiego. Jego początki sięgają  1942 roku, kiedy to w okupowanym przez Niemców Będzinie wydzielono część miasta, osiedlając  tam ludność żydowską. Tzw. duże getto mieściło się w dzielnicy Warpie. Niemcy umieścili tam Żydów z Zagłębia Dąbrowskiego, Kielc, Oświęcimia, Bogumina, a także z terenów Czechosłowacji. Natomiast małe getto zlokalizowane było na pobliskiej Kamionce. Nadzór nad gettem pełnił współpracujący z Niemcami Mojżesz Merin, który był przewodniczącym Centrali Żydowskich Rad Starszych na tzw. Wschodnim Górnym Śląsku. Mieszkańcy getta zmuszani byli do pracy fizycznej na rzecz okupantów w zakładach przemysłowych i warsztatach rzemieślniczych w Będzinie oraz w Dąbrowie Górniczej. Do miejsc pracy przymusowej byli oni transportowani pod eskortą. Ostateczną akcję likwidacji getta w Będzinie  oraz w pobliskiej Środuli (dzielnicy Sosnowca), rozpoczęto 1 sierpnia 1943 roku, o godzinie 2.30., po czym  rozpoczęto wywózkę  ludności  żydowskiej do obozów koncentracyjnych. Wtedy to wybuchło tzw. powstanie w getcie będzińsko – sosnowieckim, zainicjowane przez lokalny oddział Żydowskiej Organizacji Bojowej, na czele którego stał Cwi  (Zwi) Brandes. Powstanie, którym kierowali również Józef i Bolesław Kożuchowie oraz Frumka Płotnicka, zostało w ciągu kilku dni stłumione przez okupantów, pomimo ich obrony we wcześniej przygotowanych bunkrach. Ostatnia grupa Żydów została wywieziona  do obozu zagłady Auschwitz - Birkenau w lutym 1944 roku. Jedną   z ofiar Holokaustu, związaną  z będzińskim gettem była czternastoletnia Rutka Laskier, autorka słynnego pamiętnika z lat okupacji, który został wydany ponad 60 lat po jej śmierci. Innymi znanymi osobami tu osadzonymi byli m.in. Salomon Weinzieher –lekarz i poseł na Sejm RP, pisarz Stanisław Wygodzki, czy Samuel Cygler, który był grafikiem i malarzem. Dwie ostatnie, wymienione osoby przeżyły zagładę będzińskich Żydów. W sierpniu 2005 roku na Placu Bohaterów Getta Będzińskiego odsłonięto pomnik upamiętniający około 30 tysięcy będzińskich Żydów zamordowanych w latach II wojny światowej.       Z kolei w 2013 roku w pobliżu odrestaurowanych Murów Miejskich, odsłonięto pomnik będący zegarem słonecznym w kształcie tory. Upamiętnia on likwidację będzińskiego getta i żydowską społeczność miasta, która zginęła w czasie Holokaustu.
   

Design Joanna Kobryń © Muzeum Zagłębia w Będzinie

MAPA STRONY