Dzisiaj mija 107 rocznica urodzin polskiego plastyka i teoretyka sztuki - Profesora Jana Świderskiego. Artysta był związany z naszym regionem nie tylko dlatego, że urodził się 2. czerwca 1913 r. w Będzinie – Grodźcu, ale też poprzez częste uczestnictwo w plenerach malarskich „Będzińskie pejzaże” malując - z wielkim upodobaniem - Górę Dorotkę czy Wzgórze Zamkowe.


Od najmłodszych lat Jan Świderski bardzo ładnie rysował, fascynowały go kolory, ale szanse na artystyczne wykształcenie były nikłe, ze względów finansowych rodziny Świderskich. Wielki talent młodego Janka jednak dostrzegli nauczyciele a środowisko inteligencji będzińskiej złożyło się na stypendium dla przyszłego malarza. Świderski nie zawiódł darczyńców i rozpoczął studia w latach 1930-35 oraz 1938-39 początkowo w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych Przemysłu Artystycznego w Poznaniu a następnie w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Wykładowcami artysty byli: rzeźbiarz Ksawery Dunikowski i malarze Stanisław Kamocki, Władysław Jarocki oraz Fryderyk Pautsch. Wybitni nauczyciele wpoili Świderskiemu wrażliwość i nauczyli spostrzegać rzeczywistość za pomocą formy i koloru. Plamy barwne i linie stały się narzędziami do konstruowania form i przestrzeni. Taki sposób tworzenia zbliżał malarza do postimpresjonistów, których bardzo cenił, a zwłaszcza Paula Cézanne’a.
Wspominając Jana Świderskiego należy podkreślić, że twórcy Zagłębia i Śląska zapamiętali go, jako świetnego nauczyciela i teoretyka sztuki. Bardzo ciepło o artyście, a zarazem wykładowcy na krakowskiej ASP wypowiadali się też jego studenci, którzy doceniali w swoim mentorze poczucie humoru, wiedzę i talent.
Prywatnie Jan Świderski był mężem Janiny Kraupe-Świderskiej (1921-2016), jednej z najciekawszej i najoryginalniejszych polskich artystek II połowy XX wieku. Sztuka małżonków była zupełnie inna, on był starszy od żony o osiem lat, co oznaczało, że artystycznie należał do innej epoki. Małżeństwo nigdy nie wpływało na siebie twórczo i bardzo szanowali swoją odrębność. Pani Janina w jednym z wywiadów o swoim mężu powiedziała: (…) Ten ogromnie uduchowiony człowiek dużo malował z natury, ja tworzyłam z pamięci. U niego natura (np. Babia Góra, którą uwielbiał) zawsze była naturą, choć ulegała przekształceniu przez wyobraźnię. U mnie proces twórczy przebiegał inaczej (…). Jan Świderski i Janina Kraupe-Świderska żyli w innej przestrzeni niż my wszyscy i starali się dotrzeć do prawdy i sensu bytu, co czyniło ich artystami. Spuścizna artystyczna Jana Świderskiego i Janiny Kraupe-Świderskiej znajduje się w rodzimych i zagranicznych kolekcjach muzealnych.
W galerii przedstawiamy rozjaśnione i nierzeczywiste przedstawienia Góry św. Doroty w Grodźcu i Babiej Góry, ale też obrazy dokumentujące sceny z przedwojennego Grodźca. Na uwagę zasługuje też portret hutnika z lat 50. XX w., który ideologicznie nie pasował do ówczesnych czasów, ponieważ zamiast pokazywać potęgę klasy robotniczej artysta namalował zmęczonego ciężką pracą człowieka. Wszystkie prezentowane prace pochodzą ze zbiorów Działu Sztuki Muzeum Zagłębia w Będzinie.
Do napisania powyższego tekstu wykorzystano fragment wywiadu z żoną artysty: K. Siwiec, [Gazeta Wyborcza pl. Kraków], „Janina Kraupe: Artysta żyje w innej przestrzeni”, 15.11.2014 r.
G. Kuźnik, [Wiadomości Będzin naszemiasto.pl], „Jan Świderski - znakomity malarz, kolorysta. Pochodził z Grodźca”, 11.01.2013 r.

Prezentowane obrazy i zdjęcia:
1. J. Świderski, „Dorotka, spojrzenie na Łagiszę”, olej na płótnie, 40 x 50,5 cm, 2000 r.
2. J. Świderski, „Wrzesień pod Babią Górą”, olej na płótnie, 72 x 62 cm, 1995 r.
3. J. Świderski, „Pejzaż przemysłowy”, olej na płótnie, 100 x 81 cm, 1964 r.
4. J. Świderski, „Pogrzeb proletariusza”, olej na dykcie, 33,5 x 51,2 cm, 1932 r.
5. J. Świderski, „Wiec socjalistyczny w Grodźcu koło Będzina”, olej na dykcie, 33,5 x 51,2 cm, 1932 r.
6. J. Świderski, „Hutnik”, olej na płótnie, 59,8 x 89 cm, 1954 r.
7. J. Kraupe-Świderska „Portret męża”, olej na dykcie, 28 x 39 cm, 1946 r.
8. J. Świderski w pracowni Xawerego Dunikowskiego, 1931 r. Fot. ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.
9. J. Świderski, ASP Kraków, studium rysunku prof. Jarockiego, 1931 r. Fot. ze zbiorów Muzeum Zagłębia w Będzinie.

 

 

Design Joanna Kobryń © Muzeum Zagłębia w Będzinie

MAPA STRONY