Ta najstarsza zagłębiowska budowla sakralna stoi pośrodku cmentarza grzebalnego, niecałe dwa kilometry na południe od siewierskiego rynku, przy ruchliwej trasie drogowej zwanej popularnie „gierkówką”.

Wg Jana Długosza fundatorem świątyni miał być w roku 1144 Piotr Włast Dunin ze Skrzynna. Siewierski kościół byłby jedną z 77 fundacji przypisywanych temu wielmoży. Cechy stylu pozwalają datować zabytek na przełom XI/XII do połowy XII wieku. Pierwotnie stanął w osadzie przedlokacyjnej o charakterze produkcyjno – handlowym, datowanej od XI wieku. Dopiero później, kiedy osadnictwo przeniosło się w okolice dzisiejszego rynku, powstał przy nim cmentarz. Zbudowano go z ciosów piaskowca na planie prostokąta z apsydą od strony wschodniej. Nie był duży. Miał wymiary: 6 x 9 m i wysokość 13 m od poziomu posadzki do szczytu dachu. Od zachodu znajdowała się empora oparta na dwóch arkadach, po której pozostały filary przyścienne, jeden wspornik i ślady arkad na ścianie. Sklepienie było kolebkowe, okna wąskie, rozglifione. Do wnętrza prowadził zachowany portal, zamknięty półkoliście, z prostokątnym otworem na drzwi.
Na ścianach kościoła odkryto malowidła z różnych okresów dziejowych. Freski romańskie znajdowały się w apsydzie, w układzie pasowym, w którym pola wydzielono czerwonymi liniami. Na wysokości dwóch metrów od poziomu posadzki widoczne były zarysy głów w nimbach i uniesionych rąk postaci, których mogło być pierwotnie dwanaście. Był to dolny pas dekoracji, sięgający do podstawy okna. Powyżej mógł znajdować się podobny a na suficie apsydy przedstawienie „Maiestas Domini”, czyli Chrystusa w mandorli podczas sądu ostatecznego. Dekoracja powstała na bardzo cienkiej warstwie pobiały w kolorach: rudawo – brunatnym (kontur) i zółtawo – białawym (karnacja). Zachowane rysy twarzy przywodzą na myśl odniesienia do sztuki bizantyńskiej. Podobnie wyglądały czeskie i austriackie malowidła z 1 połowy XII wieku. Z czasem pokryły je freski gotyckie z motywami: ryb, roślin, czy korony. Na ścianie zewnętrznej przedstawiono w tej samej epoce wizerunek Madonny, który dziś już nie jest widoczny. W 1233 roku, za czasów kasztelana siewierskiego Jaksy, odbył się tu synod biskupów polskich. Kościół stracił znaczenie po lokacji Siewierza w drugiej połowie XIII wieku. W wieku XVII został przebudowany. Zyskał wtedy: przypory ścienne, płaski sufit, barokową wieżyczkę i kruchtę. W połowie XX wieku, podczas kolejnego remontu, przywrócono mu romański charakter. Przeprowadzone wtedy badania georadarowe pozwoliły na wykrycie dwóch krypt pod posadzką. Do początków XX wieku chowano w nich proboszczów parafii. W 2009 roku, w trakcie badań archeologicznych odkryto pozostałości osady targowej, która otaczała pierwotnie świątynię.

zdjęcie: „Spotkania z zabytkami” nr 5 (123), 1997.