W dniu 19 lutego (5 marca) 1864 roku zostały wydane dwa ukazy carskie dotyczące spraw wiejskich.
Jeden z nich dotyczył „urządzenia włościan w Królestwie Polskim” czyli zniesienia w nim pańszczyzny, drugi zorganizowania gminy wiejskiej. Na wstępie ukazu, car bezpodstawnie oskarżył organizatorów powstania, że spowodowali swoimi działaniami opóźnienie wprowadzenia ukazu dotyczącego organizacji gmin wiejskich. Spod przepisów zostały wyjęte gminy miejskie, które miały podlegać odrębnym przepisom.
W skład gmin wiejskich wcielono zarówno wsie, kolonie jak i folwarki i dwory szlacheckie. Ze wsi i kolonii utworzono odrębne gromady. W gminach powołano zebrania gminne. W gromadach ukaz powoływał natomiast zebrania gromadzkie. Zebrania gminne wraz z wybranymi na nich wójtami, sołtysami, sądy wiejskie wraz z ławnikami stanowiły władze administracyjne gminy. W razie potrzeby gminy mogły zatrudniać pisarzy gminnych, poborców podatkowych, gajowych czy dozorców szkółek. Innymi słowy władzę w gminie sprawował samorząd gminny. Zebranie gminne stanowiło organ uchwałodawczy. W jego skład wchodzili wszyscy mieszkańcy gminy, bez różnicy wyznania, którzy posiadali co najmniej 3 morgi gruntu. Z zebrań gminnych zostali wykluczeni miejscowi duchowni, sędziowie pokoju oraz funkcjonariusze policji. Zebrania gminne miały odbywać się cztery razy do roku, jednakże w razie potrzeby wójt gminy mógł ich zwołać więcej. Zebraniu gminnemu zasadniczo przewodził wójt gminy. Były jednak od tego dwa wyjątki. Pierwszym wyjątkiem było zebranie gminne, na którym wybierano kolejnego wójta, a drugim zebranie, na którym kontrolowano wydatki gminne. W tych przypadkach zebraniu przewodniczył jeden z sołtysów. Zazwyczaj funkcję tę pełnił najstarszy spośród nich.
Władzę wykonawczą sprawowali, wybierani na zebraniach gminnych, wójt i sołtysi. Ukaz nakładał na wójtów obowiązek utrzymania porządku i spokoju w gminie. Władza wójta rozciągnięta została na wszystkie osoby zamieszkujące gminę, bez względu na ich pochodzenie społeczne i posiadany majątek.
Warto przypomnieć, że w powstałym w 1867 roku powiecie gmin wiejskich było 18. Wśród nich znalazły się Rudnik Wielki, Choroń, Koziegłowy, Żarki, Niegowa, Włodowice, Pińczyce, Sulików, Ożarowice, Poręba Mrzygłodzka, Rokitno, Szlacheckie, Wojkowice Kościelne, Bobrowniki, Gzichów, gmina Olkusko-Siewierska, Łosień, Zagórze Olkuskie i Górnicze Osady. W roku 1885 gmina Kromołów dołączyła do powiatu będzińskiego, a jego obszar wzrósł do 1429 kilometrów kwadratowych.
