kliknij aby powiększyć

PARK NA WZGÓRZU ZAMKOWYM – ma szczególną wartość dla historii i kultury miasta, został utworzony z inicjatywy Jana Gęborskiego na początku XX wieku. Obejmuje teren szczytowy wzniesienia na wschód od zamku i łączy się z kirkutem oraz cmentarzem przy ulicy Góra Zamkowa.

W rewitalizacji Wzgórza Zamkowego wykorzystano charakter krajobrazowy parku, zachowano historyczny układ alejek, utworzono 15 „magicznych miejsc” w formie kręgów, z których każdy przeznaczony do odpoczynku, ma nieco odmienny charakter.
Całość dopełniają elementy charakterystyczne dla historii tego miejsca np. odbudowane fragmenty wału obronnego i odtworzone półziemianki umożliwiające utworzenie ścieżek dydaktycznych.

W związku z otwarciem Wzgórza Zamkowego Muzeum Zagłębia w Będzinie opracowało program zajęć edukacyjnych związany z tzw. „miejscami magicznymi”: Będzie to „Historyczny spacer po Wzgórzu Zamkowym” połączony konkursami historyczno – plastycznymi.

Nr 1 - miejsce historii

Osoba prowadząca przedstawi historię Wzgórza Zamkowego od najstarszych śladów osadnictwa, tj. okresu kultury łużyckiej (VII w. p.n.e.), poprzez gród wczesnośredniowieczny, który funkcjonował w tym miejscu od IX w. (zachowane w parku fragmenty wału pochodzą z X w.), czasy budowy wieży zamkowej w II poł. XIII w., zamku w latach  40. XIV w., czasy lokacji miasta, powstania kościoła Świętej Trójcy i murów miejskich.

Nr 2 - miejsce zwycięstwa

W tym kręgu przedstawione zostaną wybrane zwycięskie bitwy polskiego oręża, z uwzględnieniem roli królewskiego miasta Będzina. Przewodnik opowie o bitwie pod Pogonią w 1345 roku i roli, jaką odegrał w niej zamek oraz rodzące się miasto, a także o bitwie pod Byczyną w 1588 - zamek będziński był wtedy miejscem uwięzienia Maksymiliana III Habsburga. Będzin znajdował się również na trasie przemarszu wojsk króla Jana III Sobieskiego zmierzającego na Wiedeń, a będzińskie jednostki -  11 pułk piechoty oraz 23 pułku artylerii brały udział w zwycięskiej wojnie polsko – bolszewickiej (1919 – 1921).

Nr 3 -miejsce spotkania

Miejsce znajduję się w pobliżu kirkutu na Wzgórzu Zamkowym, który został założony w latach 30 XIX w. Osoba prowadząca przedstawi Będzin, jako miejsce spotkania kilku religii (katolicyzmu, judaizmu, kościoła ewangelicko – augsburskiego i prawosławia), omówi również w skrócie historię Żydów będzińskich i kirkutu na Wzgórzu.

Nr 4 - miejsce przyjaźni

Przedstawiona zostanie legenda o rycerzu Bendzie, wiernym druhu i przyjacielu, króla Bolesława Chrobrego, od imienia którego ma pochodzić nazwa Będzina.
Według legendy Benda był synem żołnierza, który przybył do naszego kraju z Czech w orszaku Dąbrówki – matki pierwszego króla Polski. Chłopcy dorastali razem, brali udział w wielu wyprawach wojennych. W podziękowaniu za wierność i oddaną służbę Benda otrzymał od króla Bolesława szmat puszczy nad Czarną Przemszą. Zjechawszy w tę okolicę rycerz Benda rozesłał służbę po puszczy z poleceniem, by sprowadzili całą miejscową ludność do budowy warowni….  Co było dalej dowiecie się od naszego przewodnika.

Nr 5 - miejsce pokoleń

Na dziedzictwo kulturowe dzisiejszego Będzina złożyła się praca wielu pokoleń mieszkańców. Jedną z takich rodzin byli Mieroszewscy. Kazimierz Mieroszewski był budowniczym Pałacu na Gzichowie, a jego syn Stanisław Kostka, m.in. fundatorem wyposażenia kościoła Świętej Trójcy. Uczestnicy spotkania zapoznają się z historią rodziny, po czym będą mieli do wykonania zadanie. Zaznaczą na przygotowanym „drzewie genealogicznym rodu Mieroszewskich” – „linię gzichowską”.

Nr 6 – miejsce oświadczyn

W pobliżu kręgu przewodnik przybliży tradycję kojarzenia małżeństw w wieku XIX i początkach XX. Opowie o cechach charakterystycznych takich, które były nieodzowne, aby mężczyzna i kobieta uznani byli przez społeczeństwo za parę narzeczonych. Uczestnicy odpowiedzą też na pytanie, jakie zmiany współcześnie zaszły w oświadczynach i zaręczynach młodych ludzi.

Nr 7 - miejsce rodziny

W tym miejscu zostaną przedstawione znane będzińskie rodziny: Sercarze – właściciele wielu kamienic i jednego z będzińskich browarów, Cukermanowie – właściciele zakładu cukierniczego oraz kamienic w Będzinie, Sosnowcu, Częstochowie, Winerowie - fundatorzy mykwy i domu modlitwy „Mizrachi”,  a także Lustigerowie i niemiecka rodzina Meyerholdów. Przewodnik opowie o zasługach i wkładzie przedstawicieli tych rodzin w rozwój miasta.

Nr 8 - miejsce miłości

W miejscu miłości przewodnik opowie historię nieszczęśliwej miłości Ludwiki Mieroszewskiej - legendę o błękitnej Ludwice
W noc z 21 na 22 kwietnia w sali centralnej na pierwszym piętrze Pałacu Mieroszewskich pojawia się duch dziewczyny ubranej w piękną, błękitną suknię. Jest to podobno duch Ludwiki Mieroszewskiej, córki hrabiego Józefa Mieroszewskiego i prawnuczki Kazimierza – budowniczego gzichowskiego pałacu. W czasach młodości Ludwika była bez pamięci zakochana w młodym arystokracie …

Nr 9 - miejsce portretu

Ten magiczny krąg przywodzi na myśl ciekawą historię odnalezienia portretów Wojciecha i Doroty Mieroszewskich, które w końcu XIX wieku zniknęły z drewnianego chóru w kościele Świętej Trójcy. Dwa puste medaliony, pomiędzy którymi do dnia dzisiejszego znajduje się herb Mieroszewskich „Ślepowron”, od dawna budziły ciekawość.
Po żmudnych kwerendach okazało się, że portrety zdeponowane są w zbiorach sztuki Zamku Królewskiego na Wawelu. W 2010 roku udało się wykonać ich fotokopie, a po przeniesieniu na płótno, portrety umieszczono ponownie na balkonie chóru kościoła Świętej Trójcy. Historię zaginięcia portretów oraz ich powrotu do Będzina opowie nasz przewodnik.

Nr 10 - miejsce gry

W tym miejscu przedstawiamy historię będzińskiego sportu reprezentowanego przez działające w mieście towarzystwa gimnastyczne i sportowe. Omówiona zostanie historia i działalność Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” - jednego z pierwszych w Królestwie Polskim. Towarzystwo miało na celu odrodzenie duchowe i fizyczne narodu poprzez popularyzowanie gimnastyki, szermierki, wioślarstwa, jeździectwa i innych dyscyplin sportowych. Dowiemy się również wiele ciekawych informacji o działalności Towarzystwa Sportowego „Sarmacja” Będzin, które powstała w 1917 roku w wyniku zjednoczenia się będzińskich drużyn środowiskowych oraz o Żydowskim Towarzystwie Gimnastyczno-Sportowym „Hakoah”. Był to żydowski klub sportowy założony w 1913 r. Posiadał sekcje: piłkarską, gimnastyczną, tenisa stołowego, kolarską i turystyczną. Działał do października 1939 roku, kiedy został przez władze niemieckie zlikwidowany.

Nr 11 - miejsce mówcy

Wspaniałym będzińskim mówcą był niewątpliwie Salomon Weinzieher poseł żydowski na sejm w latach 1919-27 i 1938-39. Weinzieher urodził się w Białymstoku, w 1869 roku. Po ukończeniu studiów medycznych osiadł w Będzinie. Został dyrektorem szpitala a także radnym miejskim. Był prezesem Zarządu Gminy Żydowskiej w Będzinie. Zaangażował się także w działalność społeczną. Zmarł w będzińskim getcie w 1943 r. Pozostał po nim wspaniały zbiór przemówień i tekstów.

Nr 12 - miejsce wystawy

Przewodnik omówi wystawy mieszczące się w obiektach Muzeum Zagłębia:
Dawna broń – w salach zamkowych zgromadzono kolekcję ukazującą rozwój broni i uzbrojenia od XVI do I poł. XX wieku.
Z dziejów zamku i miasta – wystawa prezentuje kopie cennych dokumentów i pamiątki związane z historią Będzina.
Wnętrza stylowe XVIII - XIX wieku - wyposażenie reprezentacyjnego I piętra Pałacu Mieroszewskich. Warto zwrócić uwagę na polichromie z 2 poł. XVIII w.
W łużyckiej osadzie i średniowiecznym grodzie - Wystawa przybliża dwa okresy z pradziejów dzisiejszego Będzina, w których osadnictwo rozwijało się najintensywniej.
Izba zagłębiowska - zaaranżowane pomieszczenie mieszkalne z początków XX wieku
z przylegającym do niego pomieszczeniem gospodarczym.
Sala im. prof. Jana Świderskiego” - kolekcja obrazów Jana Świderskiego przekazanych do zbiorów Muzeum Zagłębia przez żonę artysty.
Kolekcja malarza i grafika - Samuela Cyglera - cenionego w okresie międzywojennym żydowskiego artystę, który pochodził z Będzina.

Nr 13 - miejsce spoczynku

Ponieważ  w kręgu nr 15 tzw. „miejscu zadumy” będziemy mieli okazję zapoznać się z historią najstarszego będzińskiego cmentarza, sięgnęliśmy po inne znaczenia słowa spoczynek. Synonimem „spoczynku” są słowa: odpocząć, odzyskać siły, odetchnąć, a zamek będziński, jest miejscem, które gościło wielu polskich królów i innych osobistości. Pierwszym władcą, który najprawdopodobniej odwiedził Będzin po bitwie pod Pogonią był Kazimierz Wielki. Dwukrotnie na zamku odpoczywał również pierwszy elekcyjny król Polski Henryk Walezy. Po przegranej bitwie pod Byczyną na zamku więziony by Maksymilian III Habsburg, a w czasie rokowań polsko –austriackich tzw. paktów będzińsko – bytomskich przebywał tu legat papieski kardynał Hipolit Aldobrandini, późniejszy papież Klemens VIII. Na zamku gościli również Jan III Sobieski, który zatrzymał się tutaj w drodze na Wiedeń i August II Mocny. Potem niestety zamek będziński zaczął popadać w ruinę.

Nr 14 - miejsce tajemnicy

historia podziemi pod Wzgórzem Zamkowym w Będzinie przez wiele lat otoczona była tajemnicą. Podejrzewano, że mógł to być schron amunicyjny, ośrodek produkcji pocisków V1 i V2, tajna nazistowska fabryka niewiadomego przeznaczenia … Wśród rozmaitych przypuszczeń pojawiała się hipoteza o budowanym tu za czasów okupacji schronie przeciwlotniczym dla niemieckiej ludności miasta. Wydają się to potwierdzać odnalezione w 2010 r. archiwalne zdjęcia z uroczystości zakończenia jednego z etapów prac - z sierpnia 1944 roku.

Nr 15 - miejsce zadumy

W miejscu tym na myśl przychodzi najstarsza będzińska nekropolia oraz jej historia i zabytki. Cmentarz przy kaplicy św. Tomasza Becketa z Canterbury jest miejscem pochówku najwybitniejszych mieszkańców Będzina i mieszkańców okolicznych miejscowości. Powstał około 1715 r. Znajduje się na nim wiele pięknych i zabytkowych grobowców. Najstarszy z 1822 r. Więcej dowiesz się od naszego przewodnika.