W Podziemiach Będzińskich od 13 listopada oglądać można wystawę "Historyczne kolonie i osiedla robotnicze w Sosnowcu".

Prezentowana wystawa planszowa pokazuje kolonie i osiedla robotnicze powstałe na terenie Sosnowca w wyniku intensywnego rozwoju przemysłowego miasta w II poł. XIX w. Wraz z rozbudową i rozwojem infrastruktury przemysłowej powstały nowe założenia architektoniczne przeznaczone dla kadry kierowniczej, robotników oraz ich rodzin. Jest to typ budownictwa patronackiego nierozerwalnie związanego z zakładami przemysłowymi, takimi jak huty, kopalnie węgla kamiennego oraz zakłady przemysłu włókienniczego. Do dnia dzisiejszego na terenie miasta Sosnowca zachowało się blisko 50 tego typu założeń zachowanych w różnym stopniu.

Na tle ówczesnej chaotycznej zabudowy miejskiej Sosnowca budownictwo przyzakładowe wyróżnia się pod względem uporządkowania i spójności przestrzennej oraz formalnej. Najczęściej sytuowano je w dzielnicach oddalonych znacznie od dzisiejszego centrum miasta.

Najstarsze z osiedli, Henryków, powstało już w I poł. XIX w. Najmłodsze wznoszono jeszcze w latach 60. XX w.  Kilka z zachowanych założeń i obiektów to prawdziwe perły architektoniczne. Zaliczyć do nich można dawny Dom Ludowy i ambulatorium osiedla w Ostrowach Górniczych wybudowane w stylu zakopiańskim z 1900 r., kolonię urzędnicza w Porąbce w stylu dworkowym z 1924 r., czy malowniczą kolonię urzędniczą Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Kotlarskich i Mechanicznych „W. Fitzner i K. Gamper” z 1. ćw. XX w.

W zdecydowanej większości powstała infrastruktura mieszkaniowa to skupiska wielorodzinnych domów robotniczych w swym charakterze porównywalne ze współczesnymi blokowiskami. W odróżnieniu od domów robotniczych budynki urzędnicze i kadry kierowniczej, charakteryzowały się wyższą estetyką i standardem socjalnym.

W wyniku intensywnej przebudowy miasta w latach 70. XX w. zniszczeniu uległy całe osiedla bądź ich fragmenty. Większość z zachowanych domów patronackich do dnia dzisiejszego służy mieszkańcom. Obecnie charakteryzuje je niższy standard socjalny a czasem postępująca dewastacja wielu lokali i budynków. Niektóre z osiedli podlegają modernizacji i remontom, przy zachowaniu swojego własnego, indywidualnego charakteru.

Zapraszamy do zapoznania się z historią regionu Zagłębia Dąbrowskiego.